Driekoningenlekkernij: Roscón de Reyes
Zoals
turrón hoort bij kerstmis en de twaalf druiven bij Oud en Nieuw, zo
heeft ook Driekoningen zijn eigen Spaanse lekkernij: de Roscón de Reyes.
Elke bakker en elke supermarkt hebben deze specialiteit de komende
dagen in de aanbieding, maar het is ook heel goed mogelijk én heel leuk
om zelf een Roscón te maken.
Als u al meerdere jaren in
Spanje woont of al eens vaker de feestdagen in Spanje heeft
doorgebracht, heeft u ze ongetwijfeld zien liggen: ronde broden met een
gat in het midden die versierd zijn met gekleurde gekonfijte vruchtjes,
suiker of stukjes amandelen. Dit is de Roscón de Reyes, het brood dat
vrijwel elke Spaanse familie in huis haalt op 5 januari en dat op 6
januari in familiekring met veel genoegen wordt opgepeuzeld. In het deeg
zitten verrassingen verstopt en dat maakt het samen opeten nóg
feestelijker.
De Roscón de Reyes zoals deze er nu uitziet is in
de loop der eeuwen voortgekomen uit verschillende heel oude tradities.
Zo hadden de Romeinen al de gewoonte een rond brood te eten tijdens de
feesten voor hun God Saturnus die in de kortste dagen van het jaar
werden gevierd. Aan het beslag voor dit brood werden vijgen, dadels en
honing toegevoegd en vanaf de derde eeuw na Christus werd in het brood
een gedroogde tuinboon verstopt. Degene die het stuk kreeg toebedeeld
waar de boon inzat, mocht een dag voor ‘koning’ spelen.
In
Spanje zijn er al documenten bekend uit de twaalfde eeuw waarin
gesproken wordt over een brood waarin een tuinboon werd verstopt. Het
kind dat de boon vond, werd de ‘koning van de boon’ genoemd. In
documenten met een Moorse oorsprong is opgetekend dat er in Granada in
een koek een muntje werd verstopt en dat deze koek op nieuwjaarsdag werd
opgegeten. Degene die het muntje vond, zou een voorspoedig jaar
tegemoet gaan.
Volgens de overlevering zou de Franse koning
Lodewijk XV een actieve rol hebben gespeeld in de gewoonte om op
Driekoningen een brood met verrassingen te eten. Deze vorst kreeg in de
achttiende eeuw door zijn uit Oost-Europa afkomstige kok op de dag van
Driekoningen een rond brood aangeboden met daarin een medaillon
verstopt, bij wijze van cadeau van het hele personeel voor de koning. De
koning vond dit zo’n leuke verrassing dat hij de gewoonte wilde
verspreiden onder de Europese koningshuizen: hij gaf ze een brood cadeau
met daarin een munt verstopt en wie het stuk met de munt had, was voor
even ‘de koning’. Vooral in het Spaanse koningshuis bleek het cadeau van
Lodewijk in de smaak te vallen en het zou dus sinds de achttiende eeuw
zijn dat de roscón zoals die nu bekend is, zich onder de Spaanse
bevolking begon te verspreiden.
Vooral in streken als Navarra en Andalusië werd
het al snel een populaire gewoonte om met Driekoningen een roscón te
eten en in de twintigste eeuw breidde dat gebruik zich over heel Spanje
uit.
De roscón, zoals die nu bij de meeste bakkers en in de
meeste supermarkten wordt aangeboden, lijkt op een rondgebogen
banketstaaf. De originele roscón is alleen gemaakt van zoet brooddeeg
maar er zijn de laatste decennia ook versies verkrijgbaar die gevuld
zijn met room, chocola of cabello de ángel (zoete spijs van pompoen). De
roscón is versierd met vruchtjes, amandelsnippers en suiker en in het
deeg zitten diverse verrassingen verstopt. In elk geval de aloude
gedroogde haba (tuinboon) en in veel gevallen ook andere verrassingen,
zoals een keramieken figuurtje van één van de drie koningen, van Maria,
van het kindje Jezus of gewoon een grappig poppetje. De betekenis van
deze figuren is niet overal hetzelfde. In sommige streken houdt men zich
aan de alleroudste tradities en hij of zij die het stuk krijgt
toebedeeld waarin de tuinboon blijkt te zitten, krijgt de meegeleverde
papieren gouden kroon en is die dag ‘de koning’ van het gezin. In
streken waar het eten van de Roscón de Reyes een nog wat minder lange
geschiedenis heeft - zoals de Comunidad Valenciana - krijgt juist de
degene die het beeldje vindt de koningskroon en is degene die de
tuinboon vindt, de pineut: deze moet betalen!Per gezin ‘vertaalt’ men de
traditie op zijn eigen manier maar wat gelijk blijft is het plezier en
de saamhorigheid die te voelen is als het ronde brood in stukken wordt
gesneden en vooral de kleinere kinderen vol spanning kijken of hun stuk
brood een ‘schat’ verbergt.
De Roscón de Reyes gaat in veel
families vergezeld van een beker warme chocola. En hoewel het vroeger
voor veel Spaanse huisvrouwen de normaalste zaak van de wereld was om de
roscón zelf te bakken, ging men in de afgelopen decennia steeds vaker
over tot het kopen van een kant-en-klare roscón bij een bakker of in de
supermarkt. Toch is het niet zo heel moeilijk om zelf een roscón te
bakken en mensen die graag bakken, zouden zich dus eens kunnen wagen aan
het volgende recept:
Roscón de ReyesIngrediënten:
650
gr broodmeel, 250 ml lauwe melk, 25 gr gist, 120 gr suiker, 120 gr
gesmolten roomboter, 2 eieren, 10 gr zout, geraspte schil van 1
sinaasappel en 1 citroen, 3 eetlepels (oranjebloesem) water.Voor de
decoratie:
1 gedroogde tuinboon, figuurtjes die tegen verhitting kunnen, 1 ei, 1 sinaasappel of ander gesuikerd fruit, amandelsnippers.
Bereiding:
Meng
de lauwe melk met de gist en drie eetlepels van het meel in een grote
kom. Dek de kom af en laat 20 minuten staan op een warme plek zodat het
mengsel kan gisten. Voeg dan de rest van het meel en vervolgens de
suiker, de citroen- en sinaasappelrasp, het zout, de 2 eieren, het water
en als laatste de gesmolten boter toe. Meng dit alles goed.
Strooi
wat bloem op een plat oppervlak en kneed het mengsel met uw handen tot u
er een homogene bol van kunt maken. Leg de bol terug in de kom, dek
deze af met een vochtige doek en laat een paar uur staan op een warme
plek zonder tocht.
Warm de oven voor op 50 graden, leg het deeg
weer op een met bloem bestrooid oppervlak en kneed opnieuw. U kunt twee
kleine of één grote roscón maken. Maak de bol platter en maak met uw
vingers een flink gat in het midden. Zet de oven uit en leg de roscón
een uur op een met bakpapier bedekte bakplaat in de lauwe oven.
Haal
de roscón weer uit de oven, strijk er met een kwastje eigeel over en
versier met stukjes sinaasappel of ander fruit, amandelsnippers en
suiker. Dit is ook het moment om de boon en de figuurtjes diep in de
roscón te drukken. Ondertussen warmt u de oven voor op 180 graden en als
de roscón mooi versierd is, bakt u deze 20 minuten in de oven.
