zaterdag 16 april 2011

Palmtakken in Elche

Met ingang van vrijdag voor Palmzondag, 15 april, staan er in de palmenstad Elche 30 kramen waar mensen hun kunstwerkjes van palmtakken kunnen kopen.
Het is een traditie om in Semana Santa palmtakken te kopen, al dan niet verwerkt als kunstig stukje groen. Of eigenlijk wit, want het gaat meestal om gebleekte palmbladeren. Behalve bewoners zijn het vooral bezoekers van de processies die de palmtakken kopen. De eerste geschriften over “Diumenge de Rams” stammen uit 1371 en de witte palmtakken uit Elche worden al eeuwenlang geëxporteerd over de hele wereld.
mana Santa: toerisme en devotie gaan hand in hand
 


Vrijwel iedereen in Spanje kijkt uit naar Pasen.
 
Voor velen betekent de Semana Santa de eerste vakantie sinds begin januari. Voor horeca-ondernemers aan de kust betekent dat ze voor het eerst sinds die moeilijke winterperiode weer eens kunnen rekenen op veel klandizie. En voor gelovigen betekent het dat ze zich gedurende een week met hart en ziel kunnen overgeven aan de herdenking van het paasverhaal.

Het gevolg is dat we de komende week de meest uiteenlopende taferelen kunnen aantreffen aan de Costa Blanca. Toch bijten die tegenstellingen elkaar niet. Integendeel: menig toerist die gekomen is voor een paar daagjes zon, ziet het als een extra attractie om een mooie, stemmige processie bij te wonen. En menig actief gelovige, die met veel devotie heeft meegezongen in een mis of meegelopen in een processie, gaat op eerste of tweede Paasdag wat nuttigen op een gezellig terras.

In deze economisch moeilijke tijden zijn de Paasdagen misschien nog wel belangrijker dan ooit. Hotels en restaurants, die in de winter gesloten waren, gaan nu weer open en ontvangen tijdens de Paasweek de eerste stroom toeristen van het jaar. Deze toeristen vinden aan de Costa Blanca zonder overdrij­ving voor elk wat wils: aangenaam weer, strand en zee, lekker eten en voor de broodnodige paassfeer een bezoek aan een mooie processie. Het zijn vooral steden als Alicante, Elche en Orihuela die reclame maken met dat totaalplaatje. De processies - hoe vroom en devoot de deelnemers ook zijn - zijn de laatste jaren meer en meer een toeristische trekpleister geworden. Zo heeft de palmenprocessie in Elche sinds eind jaren negentig de titel ‘van internationaal toe­ristisch belang’.

Als nuchtere Noord-Europeanen kijken wij soms wat raar aan tegen al die heiligenbeelden en processies. Toch is het bezoek aan zo’n processie een unieke manier om iets dichter bij het wezen van Spanje te komen. Want hoewel ook in Spanje de ontkerkelijking in hoog tempo voortschrijdt, zult u zien dat daar in de Paasweek weinig van te merken is. Honderden jonge mannen hullen zich in Nazarenerpakken en heffen de loodzware beeldengroepen op hun schouders. Om die beelden te kunnen dragen, moeten ze soms maanden trainen.

Het Spaanse katholieke geloof heeft iets kinderlijks en staat haaks op het wat strengere en soberder protestantse geloof dat in delen van Nederland de overhand voert. In Spanje is men dol op vergulde beelden, wonderen, relieken en andere versierselen die het geloof tastbaarder maken. Een processie waarbij een beeldengroep van een scène uit het Nieuwe Testament wordt meegevoerd, onder begeleiding van stemmig tromgeroffel en sfeervol kaarslicht doet vele gelovigen, die de rest van het jaar nauwelijks in de kerk te vinden zijn, herinneren aan hun devotie voor Jezus Christus en de maagd María.

Hoewel tot in het kleinste dorp van de provincie Alicante sfeervolle processies bij te wonen zijn, zijn er een aantal processies die eruit springen en die extra de moeite waard zijn om te bezoeken.

Dat is ten eerste de al genoemde palmenprocessie in Elche. Op Palmzondag wordt herdacht dat Jezus en zijn leerlingen in de stad Jeruzalem aankwamen en daar met veel enthousiasme werden onthaald door de bevolking.

Ze werden toegewuifd met olijventakken en palmbladeren. In Elche, de palmenstad bij uitstek, maakt men al minstens zeven eeuwen versierde palmtakken, die tijdens de palmenprocessies in heel Spanje worden meegedragen. Als u deze schitterende creaties uitgebreid wilt bekijken, doet u er goed aan zaterdag 16 april naar Elche te gaan. Op zes pleinen in de stad zijn dan de hele dag markstalletjes met palmen en zaterdagnamiddag worden de mooiste creaties tentoongesteld in de lonja van het stadhuis.

En op zondag om 11.00 uur begint dan de feestelijke processie op de Paseo de la Estación. Het beeld van Jezus op een ezel vormt het middelpunt maar wat werkelijk indrukwekkende maakt is, de zee van vele duizenden inwoners van Elche die, getooid met hun decoraties van wuivende palmbladeren, achter het beeld aanlopen.

In de allervroomste plaatsen worden ook op zondagavond, maandag, dinsdag en woensdag processies gehouden. De interessantste daarvan is de processie op woensdagavond door de Barrio de Santa Cruz in Alicante. Dit was de eerste processie die ik zelf ooit bijwoonde en ze maakte een enorme indruk. De Nazareners hebben de grootste moeite de beeldengroepen door de smalle straatjes van deze oudste wijk van de stad te manoeuvreren. Het trommelgeroffel dat weerkaatst tussen de muren terwijl de schemering invalt, roept een sfeer op die zelfs de meest sceptische toeschouwer de mond snoert. Hetzelfde geldt voor de stilteprocessies die in vrijwel alle plaatsen op donderdagavond plaatsvinden. Van de vrolijke sfeer van zondag is nu niets meer over. Men herdenkt immers de laatste uren van Jezus Christus, het verraad en zijn veroordeling. De combinatie van stilte, duisternis, kaarslicht en de kappen van de Nazareners, doen soms een rilling over de rug lopen. Het maakt eigenlijk niet uit in welke plaats u deze processie bekijkt, want zelfs in het kleinste dorp is dit indrukwekkend.

In sommige plaatsen gaat de stilteprocessie vrijwel naadloos over in de Kruisweg, die na middernacht of in de vroege ochtend van de vrijdag gehouden wordt. Hier lopen de gelovigen langs de staties van de plaatselijke kruisweg en herdenken zo de Via Crucis van Jezus.

Goede Vrijdag is in Spanje misschien wel de meest belangrijke dag van de religieuze kalender. Het is dan ook een nationale feestdag. Op deze dag vinden de grootste processies plaats. Alle broederschappen en alle beeldengroepen gaan de straat op. Deze processie is erg mooi in Crevillente, waar beelden van Mariano Benlliure worden meegedragen en misschien nog wel mooier in Murcia, waar de bekende achttiende-eeuwse beeldengroepen van Francisco Salzillo worden meegedragen. Deze laatste proces­sie begint al ‘s morgens om acht uur, de andere Goede Vrijdagprocessies zijn doorgaans ‘s avonds.

Op zaterdag kunt u naar Orihuela waar in de vroege avond de begrafenisprocessie wordt gehouden. Grote trekpleister van deze processie is het beeld ‘La Diablesa’. Deze curieuze creatie van de zeventiende-eeuwse beeldhouwer Nicolás de Bussy stelt een duivel met borsten voor. In de processie delft de duivel het onderspit en wint het geloof. Dit bijzondere beeld heeft overigens sinds kort een eigen zaal in het nieuwe museum in het episcopaal paleis in?Orihuela.

Na al die vroomheid is het op zondag eindelijk weer tijd voor vrolijkheid. ‘s Ochtends vroeg is er in vrijwel alle plaatsen de opgeruimde ontmoetingsprocessie, waar stil gestaan wordt bij de opstanding van Jezus. En daarna is er tijd voor een terrasje, lekker eten, een bezoekje aan het strand of een picknick met medeneming van ‘La Mona’, een speciaal versierd broodje met een ei in het midden.
 
Uit het weekblad  De week

.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten